W tym roku paryska katedra Notre-Dame obchodzi 850-rocznicę powstania, uroczystości związane z jubileuszem trwać będą do 24 listopada 2013 r.
Katedra ta to największy kościół w Paryżu, ma 127 m długości, 40 m szerokości, 2 wieże 70 m wysokości, iglicę 40 m, może pomieścić ok. 9 tysięcy wiernych. Jest to arcydzieło architektoniczne, od lat jest najczęściej odwiedzanym zabytkiem w Paryżu, jak również we Francji. Co roku przybywa tutaj około 14 milionów ludzi, a w tym roku pewnie będzie ich znacznie więcej.
Architekturę katedry przybliża filmik Notre Dame de Paris, lektor mówi w języku angielskim:
Do notki tej zainspirował mnie komentarz z poprzedniej notki: „Pod każdym wyliczonym przez Panią rozebranym kościołem, proszę dodać listę z każdego departamentu kościołów odrestaurowanych i odbudowanych za państwowe pieniądze. Wtedy czytelnik będzie miał porównanie. No i będzie trochę uczciwiej.”
„Według Beatrice de Andia, przewodniczącej fundacji Obserwatorium Dziedzictwa Religijnego we Francji znajduje się obecnie 90 tysięcy budowli religijnych. … 17 tysięcy z nich znajduje się pod ochroną państwa ze względu na walory historyczne i architektoniczne.” /źródło: http://swiat.newsweek.pl/francja--ruiny-chrzescijanstwa,52451,1,1.html/. Przeanalizowanie 17 tysięcy obiektów sakralnych pozostających pod ochroną państwa nie jest realne, ale w notce tej chciałabym wykazać, że zarówno wyburzenie kościołów, jak i szumne świętowanie jubileuszu katedry Notre-Dame, są to spójnie elementy tej samej polityki.
Katedra Notre-Dame stoi na wyspie Ile de la Cité na środku Sekwany. Wyspa ta prawdopodobnie była zamieszkała od IV w. p.n.e. przez galijskie plemię Paryzjów i od tamtych czasów jest szczególnym miejscem na mapie Paryża. Na dziedzińcu katedry znajduje się Point Zéro, tj. punkt, od którego mierzy się odległości wszystkich francuskich miejscowości od Paryża. W pobliżu katedry znajduje się Pałac Sprawiedliwości, w którego skrzydle wbudowana jest Conciergerie oraz Sainte-Chapelle (Święta Kaplica), w której przechowywane są cenne relikwie korony cierniowej.
W 1163 roku papież Aleksander III położył kamień węgielny pod budowę nowej katedry w obecności króla Ludwika VII i biskupa Maurice'a de Sully, który nadzorował jej budowę. Katedra została pobudowana na miejscu kościoła z IV wieku i katedry św. Stefana z 530 roku, która z kolei stała na miejscu pogańskiej świątyni Jowisza. Budowa trwała ponad 180 lat od 1163 do 1345 roku.
Budowniczymi gotyckich katedr we Francji były osoby związane z tajemniczym Zakonem Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona, znanymi jako Templariusze, którzy posiadali tajemną wiedzę o budowie gotyckich świątyń.
Templariusze to bardzo bogaty zakon, byli współczesnymi bankierami, u nich zadłużeni byli nawet królowie, w tym król Filip IV Piękny. Król Filip IV Piękny bezwzględnie rozprawił się z Zakonem Templariuszy, oskarżył ich o herezję, wytoczył im proces sądowy trwający 7 lat, w wyniku którego kilkudziesięciu braci zakonnych po torturach zostało spalonych na stosie, a majątek zakonu uległ konfiskacie na rzecz Joannitów. 18 marca 1314 na placu przed Katedrą spłonął na stosie Jakub de Molay, wielki mistrz Zakonu Templariuszy oraz prowincjał Normandii Gotfryd de Charnay. Film Królowie Przeklęci, odcinek 1 próbuje przekazać atmosferę tamtych dni.
Największe straty katedra poniosła w trakcie Rewolucji Francuskiej. Pierwotnie planowano ją zburzyć, ale ze względu na ryzyko uszkodzenia sąsiednich budynków zrezygnowano z tego. Zniszczone zostało zadaszenie wież, rozbito posągi Królów Judei z galerii Królów z fasady zachodniej, mylnie myśląc, że są to królowie Francji, zniszczono ołtarze, ograbiono katedrę z dzieł sztuki i przedmiotów kultu.
W okresie Rewolucji katedrę zamieniono Świątynię Rozumu, inauguracyjna uroczystość odbyła się 10 listopada 1793 r. W katedrze pojawiły się portrety nowych świętych: Murata jako Jezusa, Robespierre’a jako nowego Mesjasza. Na jej terenie organizowano Święta Rozumu, które miały charakter publicznych parad połączonych z niszczeniem przedmiotów sakralnych, obrazów o tematyce religijnej, śpiewem pieśni antykrólewskich i antykatolickich. Kult ten trwał do 27 lipca 1794 roku, czasu po egzekucji Robespierre’a i około 70 jego zwolenników. 27 lipca 1794 roku katedrę zamieniono na magazyn.
Aby zrozumieć wydarzenia związane z rewolucją francuską warto posłuchać wykład prof. Grzegorza Kucharczyka Rewolucja francuska i jej konsekwencje:
Po podpisaniu przez Francję konkordatu z Watykanem, 15 lipca 1801 katedra została przywrócona kultowi katolickiemu. Wykonano kilku niezbędnych napraw, aby przygotować ją na koronację Napoleona Bonaparte w dniu 2 grudnia 1804 roku. Wapnem wybielono ściany, a na ścianie zawieszono chorągwie i gobeliny, aby ukryć zniszczenie budowli.
Katedra była jednak tak zniszczona, że myślano dalej jej rozebraniu. Uratowała ją napisana w 1831 roku powieść Viktora Hugo “Katedra Marii Panny w Paryżu” (w Polsce powieść to znana jest pod nazwą „Dzwonnik z Notre-Dame”), która wywołała falę zainteresowania katedrą. Posłuchajmy piosenki „Piękna” z musicalu opartego na tej powieści.
W latach 1845-1864. budowla została odrestaurowana. W tym czasie architekt, wolnomularz Eugène Viollet-le-Duc umieścił na szczycie fasady szereg chimer. Te groteskowe, fantastyczne, czasem wręcz diaboliczne stwory, spełniają tylko funkcję dekoracyjną. Wszystkie rogi balustrady służą, jako miejsce spoczynku demonom, potworom i fantastycznym ptakom. Najsłynniejszym stworem jest Strzyga, obserwująca Paryż od XIX wieku. Rzeźby te nie istniały w średniowieczu. Przykładowe chimery pokazane są na kolejnym filmiku.
Twórcami wielkich organów katedry Notre-Dame są: François Thierry (1733), François-Henri Clicquot (1788), Louis-Paul Dallery (1838), Aristide Cavaillé-Coll (1868), Charles Mutin (1904), Joseph Beuchet (1932), Jean Hermann (1963), Robert Boisseau (1965), Boisseau-Cattiaux-Emeriau-Giroud-Société Synaptel (1992). Od 1992 roku, po gruntownej renowacji, organy posiadają 7374 piszczałki.
Przed rewolucją 1789 r. Notre-Dame miała 20 doskonałych dzwonów, które w trakcie rewolucji francuskiej zostały przetopione na działa armatnie. Z okazji 650 rocznicy odlano 9 nowych dzwonów, które umieszczono w dniu 23 marcu 2013 roku na dzwonnicy.
Aby przybliżyć, jakie wrażenie robi uroczysta msza św. w katedrze Notre-Dame zamieściłam link do nagrania Święceń Kapłańskich Ordinations sacerdotales à Notre-Dame de Paris w roku jubileuszowym w dniu 29 czerwca 2013.
Aktualnie katedrę Notre-Dame odwiedza zdecydowanie więcej turystów, aby podziwiać jej walory architektonicznie niż katolików pomodlić. Władze państwowe wpisując katedrę na listę obiektów pod ochroną bardziej zadbało o rozwój gigantycznego przemysłu turystycznego, mniej o potrzeby religijne Francuzów.
Katedra pełni funkcje reprezentacyjne, tutaj można zorganizować wielkie koncerty, wspaniałe uroczystości ślubne czy pogrzeb znanych osób. Przykładowo w katedrze odbyły się pogrzeby marszałka Focha, prezydentów Raymonda Poincaré i François Mitteranda oraz pisarza Paula Claudel.
Wg badań statystycznych w roku 2010 we Francji było 60,4% katolików, w tym systematycznie praktykujących tylko 4,5% ludności oraz 7,5% wyznawców islamu. Pozostała ludność to osoby niewierzące lub wyznawców różnych religii, przy czym każda z tych religii skupia poniżej 0,5% ludności.
Przeciętny mieszkaniec Paryża został wychowany w laickiej szkole, przez całe swoje życie na co dzień spotykał się z symboliką masońską, w swoim środowisku zna kilku wolnomularzy, którym się powiodło, w prasie niejednokrotnie czytał o charytatywnej działalności osób związanych z Wielkim Wschodem Francji oraz artykuły ośmieszające kościół katolicki. On z przyjemnością w sobotę lub w niedzielę pójdzie na spacer wzdłuż Sekwany i z podziwem spojrzy na katedrę Notre-Dame, ale pewnie nie zainteresuje się wyburzanymi obok kościołami.
Turysta z Polski widzi luksusowe centrum Paryża z pięknymi zabytkami i drogimi sklepami, czyste, spokojne dzielnice mieszkaniowe z przytulnymi małymi restauracyjkami oraz biedne dzielnice zamieszkałe przez ludność głównie arabską lub murzyńską. Polak zauważy zarówno tłumy przed katedrą Notre-Dame i trochę mniejsze przed Bazyliką Sacré-Cœur, jak i inne zaniedbane mniejsze paryskie zabytkowe kościoły.
